Senat - Senatorowie
OBOWIĄZKI
Senatorowie są zobligowani do przestrzegania Ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora, która zawiera przepisy dotyczące praw i obowiązków parlamentarzystów.
Do obowiązków senatora w Senacie należą:
- złożenie ślubowania senatorskiego
- obecność i czynny udział w pracach Senatu oraz jego organów w tym przynajmniej w jednej komisji stałej; senator bez ważnej przyczyny nie może uchylić się od przyjęcia funkcji w organach Senatu.
- przestrzeganie Regulaminu Senatu,
- składanie oświadczeń o stanie majątkowym oraz zgłaszanie informacji do Rejestru Korzyści
Obowiązki senatora poza senatem:
- przestrzeganie zasady zakazującej łączenia mandatu przedstawicielskiego ze sprawowaniem określonych stanowisk i funkcji państwowych,
- przestrzeganie ograniczonego prawa do prowadzenia działalności gospodarczej: senator nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem mienia państwowego, komunalnego (a także zarządzać taką działalnością lub być jej przedstawicielem,
- informowanie wyborców o swojej pracy oraz działalności organu, do którego został wybrany (przy czym dyżury senatorskie i spotkania środowiskowe nie mogą kolidować z pracami Senatu).
PRAWA
Przyznane parlamentarzyście prawa i obowiązki pozostają w ścisłym związku z rolą, jaką wyznaczają mu przepisy konstytucji.
Uprawnienia senatora, składające się, wraz z obowiązkami, na jego status prawny, nie są uprawnieniami osobistymi czy wręcz przywilejami, lecz mają przede wszystkim związek z kompetencjami Senatu. Uprawnienia parlamentarzystów w porównaniu z uprawnieniami pozostałych obywateli przyznane są im nie ze względu na nich samych, lecz z uwagi na powagę i zapewnienie odpowiednich warunków pracy Izby.
Prawa senatorów możemy podzielić na kilka grup:
- prawa senatorów w Senacie - prawo do udziału w pracach Senatu i jego organów (jest to jednocześnie obowiązek senatorów), prawo wybierania i bycia wybieranym do organów Senatu, prawo zrzeszania się w klubach i kołach oraz zespołach senackich lub parlamentarnych,
- prawa senatorów poza Senatem - immunitet senatorski, nietykalność, prawo do informacji, do interwencji, do wszechstronnej pomocy ze strony organów rządowych i samorządowych,
- uprawnienia socjalne - prawo do uposażenia i do dodatków do uposażenia, prawo do otrzymywania diety parlamentarnej, prawo do diety związanej ze służbowym wyjazdem za granicę, prawo do korzystania z funduszu świadczeń socjalnych, prawo do odprawy parlamentarnej,
- uprawnienia pracownicze - prawo do otrzymania bezpłatnego urlopu w miejscu pracy dla umożliwienia wykonywania mandatu, prawo do zatrudnienia po zakończeniu urlopu bezpłatnego, prawo do świadczeń zdrowotnych,
- inne przywileje parlamentarne - prawo do bezpłatnego otrzymywania dzienników urzędowych i innych oficjalnych wydawnictw, prawo do otrzymywania kopert potrzebnych do korespondencji związanej z wykonywaniem mandatu, prawo do bezpłatnych przejazdów publicznymi środkami komunikacji, prawo do otrzymania paszportu dyplomatycznego i legitymacji senatorskiej, prawo do zakwaterowania w Warszawie, prawo do korzystania z samochodów służbowych Kancelarii Senatu, prawo do tworzenia biura senatorskiego oraz do ryczałtu na jego prowadzenie.
DIETA I UPOSAŻENIE
W związku z wykonywaniem mandatu senator otrzymuje comiesięczną dietę senatorską. Ponadto, jeśli senator rezygnuje z pracy na czas trwania kadencji i otrzymuje bezpłatny urlop w zakładzie pracy, ma prawo do otrzymywania uposażenia, które traktowane jest jako wynagrodzenie za pracę. Senator ma prawo również do pomocy socjalnej ze strony Kancelarii Senatu. Wysokość uposażenia senatorskiego oraz diety parlamentarnej określa Prezydium Senatu.
BIURA
Do obsługi swej działalności w terenie posłowie i senatorowie mogą tworzyć biura poselskie, senatorskie lub poselsko-senatorskie. Na pokrycie kosztów związanych z funkcjonowaniem biur senatorowi przysługuje ryczałt w wysokości i na zasadach określonych przez Prezydium Senatu. Dysponując wspomnianymi środkami, parlamentarzyści mogą zatrudniać w biurze pracowników na czas nie dłuższy niż czas sprawowania mandatu. W ramach posiadanych środków mają oni prawo kształtować również wysokość wynagrodzeń pracowników biura. Warunki organizacyjno-techniczne tworzenia, funkcjonowania, a także, po zakończonej kadencji, likwidowania biur senatorskich zapewnia Kancelaria Senatu.